فرهیختگان و سیاستمداران جهان نقطه نظرات بسیاری در مورد احمدشاه مسعود نوشته و یا گفته اند که باز گفت و استناد به این نظرات میتواند ذهنیت و معرفی خوبی را از شخصیت مسعود بدست بدهد و در عین حال این نگاه وسیع و جهان شمول٬ میتواند شخصیت فوق العاده ی احمد شاه مسعود را٬‌ بدون کدام پیرایه ای به ما معرفی کند و پیش زمینه ای باشد برای ارزیابی درست این مرد.
تحلیل گران نشریه ی معتبر امریکا «وال استريت ژورنال»٬ که ميتواند نقطه نظر غربی ها نسبت به احمد شاه مسعود قلمداد شود٬ مينويسد: «احمدشاه مسعود فاتح جنگ سرد است.»
دکتر چنگيز پهلوان٬ در کتاب عصر جديد مجاهدين مينويسد:«جهاد٬ گاه در نام او (مسعود) خلاصه ميشود.»
اولور روا در کتاب «افغانستان٬ اسلام و نوگرايی سياسي» مينويسد: «...شکست هفتگانه ی رژيم به پنجشير٬ از ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۴ ٬ چه اثر بر افکار مردم گذاشته و چگونه از مسعود رهبری افسانه ای ساخته است. اعتبار شخصی او همراه با کارایی و سازماندهی نظامی اش٬ بسیاری از فرماندهان محلی را متقاعد ساخته که برای درک آموزش واقعی به سوی او (مسعود) بشتابند.»
عبدالله عزام٬ مرد مشهور و ذی نفوذ عرب٬ در باره ی احمدشاه مسعود چنين ميگويد: «مسعود پديده ای تکرار ناپذير است٬ او بهتر از (ناپليون بناپارت) در مقابل روسها ايستادگی کرده است.»
محمد ظاهر شاه٬ پادشاه سابق افغانستان٬ در خصوص مسعود٬ چنين اظهار نظر ميکند: «احمدشاه مسعود٬ وزير اکبر خان معاصر است... .»
ونسان هوگيو٬ ژورناليست معروف مجله ی اکسپرس - چاپ فرانسه - در بخشی از گزارش خود تحت عنوان٬ «مسعود درخشان ترين چهره ی حماسه آفرين انجام قرن» ضمن اشاره به هشياری و ابتکار عمل مسعود٬ او را چنين توصيف کرده است:
«... (مسعود) دو صفت ممتاز خود را هميشه حفظ نموده است٬ يکی خونسردی و تحمل و ديگری هنر رزم آرايی و مبارزه٬ که اين صفات در بين رهبران جنگی کمتر مشاهده شده است.»
برنارد هانری لوی٬ فيلسوف و انديشمند بزرگ فرانسوی٬ در ديدار هايی که با احمدشاه مسعود داشته٬ ويژه گی های مسعود را چنين تحليل ميکند:
«...(افغان ها) ملتی هستند که تاريخ هرگز فراموش شان نخواهد کرد. احمدشاه مسعود نمونه ای از همين ملت است٬ ملتی که درس های فراموش ناشدنی را در تاريخ اين قرن به يادگار گذاشته است... من ديدم که٬ مسعود آنچه راجع به اتحاد و اتفاق مبارزانش ميگفت٬ جدآ به آن معتقد بوده که به نظر من٬ امروز او يگانه شخصيت افغانی در اين راستاست.»
ژنرال بوريس کروموف می نويسد: «احمدشاه مسعود بی ترديد خيلی هوشيار است و از ديگر رهبران مجاهدين٬ نظر به استعدادی که در سازماندهی امور نظامی دارد٬ برجسته تر ميباشد. انسان نهايت با اراده و پر شوری است. در حل مسايلی که روياروی او قرار دارد٬ از هدفمندی و پيگيری خارق العاده ای کار ميگيرد. هنگام پيشبرد عمليات رزمی٬ اوضاع و توازن قوا را با فراست ارزيابی ميکند و توانايی آنرا دارد که به طور مستقل تصميم گيری کند. او خيلی بردبار است٬ خيلی ساده لباس میپوشد و کوشش ميکند از حواريون خود تفکيک نگردد... .»
با اين برش های کوتاهی که از نظر انديشمندان و سياستمداران جهان نسبت به مسعود ارائه شد٬ در مییابیم که شخصیت احمدشاه مسعود٬ نه تنها در دره ی حماسه ساز و کوچک پنجشیر- که زادگاه مسعود است- بلکه این شخصیت با کل مقاومت چندین ساله اش علیه ارتش سرخ٬ بازتاب گسترده و جهانی را در بر داشته٬ که تحلیل و ارزیابی او محدود به موقعیت تاریخی افغانستان باقی نمیماند.
و.. احمد شاه مسعود اگر میجنگد٬ بخاطر صلح و آزادی میجنگد. وقتی از احمد شاه مسعود پرسیدم:
«تا کی ميجنگيد؟»
بلافاصله با چهره ای مصمم گفت:
«تا رسيدن به قلهء آزادی٬ تا رسيدن به يک کشور آزاد و آباد٬ تا رسيدن به يک صلح پايدار٬ افغانستان يکپارچه و متحد.»
احمد شاه فرزان ۳۰٬ ۶٬ ۱۳۷۸
( گرفته شده از کتاب (مردی استوار و اميدوار به افقهای دور)

>>>